Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Μακεδονίας Νίκολα Ντιμιτρόφ, αυτός που μαζί με τον Νίκο Κοτζιά έβαλε φαρδιά πλατιά την υπογραφή του κάτω από τη Συμφωνία των Πρεσπών το 2018, είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τα αδιέξοδα στη χώρα του. «Αν δεν καταφέρουμε να υλοποιήσουμε σύντομα το ευρωπαϊκό όνειρο της γειτονιάς μας, σε δέκα χρόνια θα το έχουμε χάσει. Και μαζί του θα έχουμε χάσει μια γενιά» μας είχε πει σε συνέντευξή του στην ΑΥΓΗ - ενώ δεν έκρυβε την αγωνία του για την τεράστια έξοδο των νέων από τη Βόρεια Μακεδονία προς την Κεντρική Ευρώπη: «Πηγαίνουν στη Γερμανία και σε άλλες χώρες γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να βρουν μια καλή δουλειά και να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή στο εξωτερικό παρά να μείνουν και να παλέψουν στην πατρίδα τους» έλεγε τότε.
Πέντε μήνες αργότερα, το αδιέξοδο που περιέγραψε ο Ντιμιτρόφ, όλη η απογοήτευση μπροστά στην κακή οικονομική κατάσταση, στην απόμακρη ευρωπαϊκή προοπτική, αλλά και στη συνέχιση της μεγάλης φυγής καταγράφηκε στις κάλπες της 24ης Απριλίου. Την περασμένη Τετάρτη έγινε ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στη Βόρεια Μακεδονία και ο νυν πρόεδρος και υποψήφιος του κυβερνώντος σοσιαλδημοκρατικού κόμματος SDSM Στέβο Πεντάροφσκι τερμάτισε δεύτερος και καταϊδρωμένος με 20% πίσω από την αντίπαλό του από το αντιπολιτευόμενο δεξιό -και εθνικιστικό- VMRO-DPMNE Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα. Η καθηγήτρια Νομικής -η οποία έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι αν εκλεγεί, δεν θα χρησιμοποιήσει το όνομα «Βόρεια Μακεδονία»- κατάφερε να πάρει το διπλό ποσοστό (41%) από τον Πεντάροφσκι και έχει βάσιμες ελπίδες να εκλεγεί στον δεύτερο γύρο. Να σημειωθεί ότι ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών, στις 8 Μαΐου, γίνεται ταυτόχρονα με τις βουλευτικές, οι οποίες είναι και οι πραγματικά σημαντικές στη γειτονική χώρα.
Η κρίσιμη αλβανική ψήφος
Βέβαια, δεν έχουν κριθεί όλα για τον επόμενο ένοικο του προεδρικού μεγάρου στα Σκόπια. Η ηγεσία του κυβερνώντος SDSM εκτιμά ότι μπορεί να ανατραπεί το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου καθώς το VMRO έχει πιάσει ταβάνι, όπως λέει, και δεν έχει από πού αλλού να πάρει ψήφους. Ο αντιπρόεδρος του κόμματος Φατμίρ Μπίτικι υποστηρίζει ότι στις 8 Μαΐου οι ψήφοι θα μετρηθούν από το μηδέν. Η -μάλλον υπερβολική- αισιοδοξία του βασίζεται στη δυσανεξία των Αλβανών, που αποτελούν και το 25% του εκλογικού σώματος, στα εθνικιστικά συνθήματα της Σιλιάνοφσκα. Οι Αλβανοί, που είναι μοιρασμένοι σε πολλά κόμματα -και με άγρια αντιπαλότητα μεταξύ τους- δεν ξεχνούν ότι η επίδοξη Πρόεδρος είχε ταχθεί ενάντια στην εκτεταμένη χρήση της αλβανικής γλώσσας στο κράτος της Βόρειας Μακεδονίας. Κι αν σήμερα τα πράγματα είναι σχετικά ήρεμα μεταξύ της σλαβομακεδονικής πλειονότητας και της αλβανικής μειονότητας στη γείτονα, αυτό δεν ίσχυε πριν από λίγα χρόνια. Οι τελευταίες ένοπλες συγκρούσεις έγιναν στις αρχές του 21ου αιώνα - και όπως έχει φανεί με τον πιο δραματικό τρόπο στις μέρες μας, οι «παγωμένες διενέξεις» έχουν την κακή συνήθεια να αναφλέγονται. Οπότε οι Αλβανοί δύσκολα θα ψηφίσουν την υποψήφια του VMRO για την προεδρία, παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα το DUI του Άλι Αχμέτι έχει συγκυβερνήσει και με τα δύο μεγάλα σλαβομακεδονικά κόμματα. Σε αυτή τη φάση το DUI κυβερνάει με τους Σοσιαλδημοκράτες, αλλά αν το VMRO κερδίσει με μεγάλη διαφορά τις βουλευτικές εκλογές, είναι πιθανό να θελήσει να πάει με τον νικητή. Γι’ αυτό οι περισσότεροι αναλυτές στα Σκόπια θεωρούν πιθανό να πάει το μεγαλύτερο μέρος της αλβανικής ψήφου στον Πεντάροφσκι, αλλά χωρίς να δοθεί ανοιχτά γραμμή από τα αλβανικά κόμματα. Εν πάση περιπτώσει, το ποιος θα είναι ο/η επόμενος/η Πρόεδρος στη Βόρεια Μακεδονία δεν είναι το μείζον, αυτό που έχει σημασία και για τους γείτονές μας και για την Ελλάδα είναι το ποιος θα ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης. Και όλα δείχνουν ότι αυτό θα είναι το VMRO.
Το όνομα και η ψυχή μας...
Ο πρόεδρος του κόμματος Χρίστιαν Μίτσοσκι, ακριβώς όπως και η Σιλιάνοφσκα, ήταν σφοδρός πολέμιος της Συμφωνίας των Πρεσπών. Στη διάρκεια ενός τηλεοπτικού ντιμπέιτ με τον πρόεδρο του SDSM Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι, ο Μίτσοσκι είχε βροντοφωνάξει πως για τον ίδιο το όνομα της χώρας θα παραμείνει πάντα «Μακεδονία». Υπενθυμίζεται ότι για τη σλαβομακεδονική πλευρά η αποδοχή του ονόματος «Βόρεια Μακεδονία» ήταν ένας επώδυνος συμβιβασμός - κι αυτό το πληρώνει το SDSM του Ζόραν Ζάεφ, εννοείται μαζί με τις αποτυχίες του στη διαχείριση της οικονομίας και της καθημερινότητας. Πληρώνει ακόμη τα γυμνάσια που κάνουν στη Βόρεια Μακεδονία -και στις άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων- οι Ευρωπαίοι, που αναζητούν συνεχώς δικαιολογίες, βάσιμες και μη, να μην τηρήσουν τις υποσχέσεις τους για την ένταξη στην Ε.Ε.
Μια επικράτηση του VMRO στις βουλευτικές εκλογές -και η ενδεχόμενη νίκη της Σιλιάνοφσκα στις προεδρικές- θα επαναφέρει το θέμα του ονόματος από την πίσω πόρτα. Θα ισχύει το «Βόρεια Μακεδονία» για τον έξω κόσμο και θα χρησιμοποιείται το «Μακεδονία» σκέτο εντός των τειχών. Αυτό θα αποτελέσει προφανώς βαρύτερη παραβίαση της Συμφωνίας των Πρεσπών από την «ηρωική» άρνηση του περιφερειάρχη Κεντρικής Μακεδονίας Απόστολου Τζιτζικώστα να αλλάξει τις πινακίδες στους ελληνικούς δρόμους και να αναγράψει το «Βόρεια Μακεδονία». Άλλο περιφερειάρχης, άλλο Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ωστόσο, επί της ουσίας, ούτε μια κυβέρνηση υπό το VMRO θα αμφισβητήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών, όπως δεν την αμφισβήτησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ωστόσο δεν θα προσπαθήσουν να την πάνε ένα βήμα παραπέρα.
Υπενθυμίζεται ότι εδώ και πέντε χρόνια οι υπουργοί Εξωτερικών των κυβερνήσεων της Ν.Δ. δεν έχουν τολμήσει να φέρουν για κύρωση στη Βουλή τρία μνημόνια συνεργασίας με τη Βόρεια Μακεδονία, για τον φόβο της -εντός και εκτός Ν.Δ.- εθνικιστικής Δεξιάς. Επί πέντε χρόνια η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν άδραξε την ευκαιρία για εμβάθυνση των διμερών σχέσεων, όσο είχε απέναντί της μια φιλική κυβέρνηση προς την Ελλάδα. Με κυβέρνηση VMRO η ευκαιρία θα έχει χαθεί.
Και το κλίμα για την Ελλάδα στη γειτονιά μας θα χειροτερέψει. Στις κακές σχέσεις με την Αλβανία, λόγω της υπόθεσης Μπελέρη, και με τη Σερβία, λόγω της θετικής εισήγησης της Ντόρας Μπακογιάννη για την ένταξη του Κοσόβου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, ενδέχεται να προστεθούν και δύσκολες σχέσεις με τη Βόρεια Μακεδονία. Οι ασχολούμενοι με τα Βαλκάνια στο υπουργείο Εξωτερικών θα έχουν μεγάλες προκλήσεις να αντιμετωπίσουν.
