Η κλιματική αλλαγή είναι μακράν η μεγαλύτερη ιστορία που χρειάστηκε να καλύψουμε ποτέ ως δημοσιογράφοι, αφού οι επιπτώσεις της ξεπερνούν σε μέγεθος οποιαδήποτε άλλη ανθρώπινη δημιουργία. Με απόφαση της UNESCO, για φέτος, η επέτειος της Παγκόσμιας ημέρας ελευθερίας του τύπου, σήμερα 3ης Μαΐου είναι ειδικά αφιερωμένη στον κρίσιμο ρόλο της δημοσιογραφίας και της ελευθερίας της έκφρασης στο πλαίσιο της τρέχουσας παγκόσμιας περιβαλλοντικής κρίσης, καθώς το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής αποκτά ολοένα και πιο τρομακτικές διαστάσεις.
Tο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ επίσης διατρανώνει το μήνυμα για αδέσμευτη δημοσιογραφία και απόλυτη ελευθερία της έκφρασης ενόψει της 3ης Μαΐου και τονίζει ότι, οι περιβαλλοντικοί συντάκτες έχουν χρέος να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα φλέγοντα ζητήματα του εν λόγω ρεπορτάζ, τόσο προς τις πολιτικές ηγεσίες όσο και προς τους πολίτες.
Αύξηση επιθέσεων κατά δημοσιογράφων
Η ελευθερία του Τύπου αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της δημοκρατίας, καθώς προστατεύεται το δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στην πληροφόρηση. Δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο διακινδυνεύουν τη ζωή τους προσπαθώντας να μας μεταφέρουν νέα. Το 2023, 371 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης σκοτώθηκαν με μόνο το 13% των υποθέσεων δολοφονίας να έχει μέχρι τώρα ερευνηθεί. Επιπλέον, 320 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης φυλακίστηκαν, ο υψηλότερος αριθμός από ποτέ. Στη Γάζα μέχρι την 1η Μαΐου 2024, η Επιτροπή Προστασίας Δημοσιογράφων αναφέρει ότι τουλάχιστον 97 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης συγκαταλέγονταν στους περισσότερους από 35.000 νεκρούς που σκοτώθηκαν σε ισραηλινές στρατιωτικές επιχειρήσεις από την έναρξη του πολέμου στις 7 Οκτωβρίου.
Δεκάδες δημοσιογράφοι που καλύπτουν παράνομες εξορύξεις, υλοτομία, λαθροθηρία και άλλα περιβαλλοντικά θέματα έχουν σκοτωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η UNESCO αναφέρει ότι τα τελευταία 15 χρόνια, έχουν σημειωθεί περίπου 750 επιθέσεις σε δημοσιογράφους και ειδησεογραφικά πρακτορεία που καλύπτουν περιβαλλοντικά ζητήματα και η συχνότητα τέτοιων επιθέσεων αυξάνεται, καθώς στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, κανείς δεν λογοδοτεί.
Σχεδόν οι μισοί από τους 28 δημοσιογράφους που σκοτώθηκαν στην Ινδία από τότε που ο Ναρέντρα Μόντι ανέλαβε την πρωθυπουργία πριν από δέκα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων διευθυντών μέσων ενημέρωσης, ερευνητών ρεπόρτερ και ανταποκριτών, εργάζονταν σε θέματα που συνδέονται με το περιβάλλον, αναφέρουν οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF). Στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι δημοσιογράφοι οι οποίοι ασχολούνται με θέματα του περιβάλλοντος έρχονται δεύτεροι σε επικινδυνότητα μετά από αυτούς που ασχολούνται με την κάλυψη των ένοπλων συγκρούσεων, σύμφωνα με το CPJ.
Από τις δολοφονίες και τη σωματική βία έως τις συλλήψεις, τη νομική παρενόχληση, τις διαδικτυακές επιθέσεις, τους περιορισμούς στην ελευθερία μετακίνησης και τις προκλήσεις πρόσβασης σε πληροφορίες, οι δημοσιογράφοι που καλύπτουν θέματα για το κλίμα και το περιβάλλον γίνονται στόχος ισχυρών ιδιωτικών και κρατικών παραγόντων, οι οποίοι καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να προστατεύσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα που συνδέονται με επιβλαβείς για το περιβάλλον δραστηριότητες.
Η έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου (IPI) για την υπεράσπιση και την ενίσχυση της περιβαλλοντικής δημοσιογραφίας – η νεότερη και εκτενέστερη επισκόπηση των επιθέσεων σε δημοσιογράφους για το περιβάλλον και το κλίμα - αποκαλύπτει τον ανησυχητικό βαθμό στον οποίο αυτές οι επιθέσεις απειλούν την ελευθερία του Τύπου και παρακωλύουν προσπάθειες για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος.
Η έκθεση εντοπίζει εγγενείς κινδύνους για τους δημοσιογράφους και εξετάζει πώς η αποτυχία του κράτους δικαίου, η διαφθορά στον δημόσιο τομέα και η οικονομική πίεση δημιουργούν ένα εχθρικό κλίμα εναντίον τους. Τα ευρήματα της έκθεσης υπογραμμίζουν επίσης, την ανάγκη για επείγουσα δράση για την προώθηση της ασφάλειας των δημοσιογράφων και την προστασία της ανεξάρτητης κάλυψης περιβαλλοντικών ρεπορτάζ.
Σε σχέση με τις κυβερνήσεις η έκθεση αναφέρει ότι
- Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να τερματίσουν την ατιμωρησία για περιβαλλοντικά εγκλήματα καθώς και κάθε μορφής επιθέσεων κατά δημοσιογράφων.
- Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι δημοσιογράφοι θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη ρύπανση και το κλίμα καθώς και έργα που επηρεάζουν το περιβάλλον.
- Η κάλυψη αδικημάτων και παράνομων δραστηριοτήτων που επηρεάζουν το περιβάλλον είναι θέμα δημόσιου συμφέροντος. Οι κυβερνήσεις πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δημοσιογράφοι μπορούν να καλύπτουν περιβαλλοντικά θέματα ελεύθερα, με ασφάλεια και χωρίς φόβο αντεκδίκησης.
- Το νομικό πλαίσιο θα πρέπει να προστατεύει τους δημοσιογράφους.Τα κράτη πρέπει να εγκρίνουν αποτελεσματικούς νόμους κατά του SLAPP με βάση διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.
- Τα κράτη θα πρέπει να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τους περιορισμούς της έκδοσης θεωρήσεων ως μέσο περιορισμού της πρόσβασης των δημοσιογράφων, αλλά να προασπίσουν την ελευθερία των δημοσιογράφων κίνησης, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας πρόσβασης σε απομακρυσμένες τοποθεσίες.
